Nguy cơ táo bón ở trẻ khi bổ sung chất xơ không đúng cách

Táo bón là một vấn đề phổ biến, đặc biệt ở trẻ em và người cao tuổi. Nhiều bậc phụ huynh khi thấy con bị táo bón thường tìm cách bổ sung chất xơ, nhưng điều này đôi khi có thể làm tình trạng táo bón trở nên nghiêm trọng hơn.

1. Nguyên nhân gây táo bón ở trẻ

Táo bón ở trẻ em là tình trạng đi tiêu không đều đặn, khoảng cách giữa các lần đi tiêu trên 3 ngày hoặc ít hơn 3 lần/tuần. Trẻ có thể gặp khó khăn khi đi tiêu với phân lớn, cứng và đau. Trong một số trường hợp, phân có thể ứ đọng trong đại tràng dù trẻ đi tiêu hàng ngày.

Phần lớn táo bón ở trẻ là do chức năng, không có tổn thương hay bất thường ở đường ruột, chiếm 90-95% các trường hợp. Nguyên nhân chính thường liên quan đến chế độ ăn uống không hợp lý như lười vận động, thiếu nước, sau khi dùng kháng sinh, và đặc biệt là chế độ ăn thiếu chất xơ.

Những thay đổi trong thói quen sinh hoạt, môi trường sống, chế độ ăn uống, và sinh hoạt tại trường học cũng có thể gây táo bón. Nếu táo bón kéo dài, trẻ có thể gặp các vấn đề như nứt hậu môn, giãn trực tràng, đau bụng, mệt mỏi, và biếng ăn, ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và trí tuệ.

Táo bón nhẹ có thể điều trị bằng cách thay đổi chế độ ăn uống. Trường hợp nặng hơn thường cần sử dụng các chất làm mềm phân hoặc thuốc theo chỉ định của bác sĩ.

2. Thay đổi chế độ dinh dưỡng – “chìa khóa” trị táo bón cho trẻ

Thay đổi chế độ dinh dưỡng là yếu tố quan trọng trong điều trị táo bón. Chất xơ giúp phân xốp, tăng nhu động ruột, và giữ nước trong phân, làm giảm táo bón. Tuy nhiên, bổ sung chất xơ cần được thực hiện đúng cách để hiệu quả.

Một số cha mẹ ép trẻ ăn nhiều rau để tăng chất xơ, nhưng điều này có thể làm trẻ không ăn được các thức ăn khác, dẫn đến suy dinh dưỡng. Tăng dần lượng chất xơ là cách tốt nhất, không nên cho trẻ ăn dồn dập.

Theo ThS. BS Lê Trịnh Thủy Tiên, có hai loại chất xơ: hòa tan và không hòa tan. Khi ăn chất xơ, cần uống nhiều nước để giúp đẩy chất xơ qua ruột dễ dàng. Nếu không, phân sẽ khô và táo bón sẽ không được cải thiện.

PGS.TS Nguyễn Thị Lâm cũng khuyến nghị cha mẹ nên tìm hiểu nguyên nhân táo bón của trẻ và đảm bảo trẻ uống đủ nước. Trẻ dưới 6 tháng tuổi không cần bổ sung thêm nước, trẻ lớn hơn cần uống nước lọc, nước quả, nước luộc rau củ hoặc canh.

Cha mẹ nên cho trẻ ăn các loại trái cây mọng nước như thanh long, dưa hấu, bưởi, táo và thức ăn mềm, dễ tiêu. Kết hợp các nhóm thực phẩm có tác dụng nhuận tràng và hạn chế thực phẩm không tốt như chất kích thích, đồ cay nóng.

3. Trẻ nên được khám chuyên khoa dinh dưỡng khi táo bón kéo dài

Cha mẹ cần đưa trẻ đi khám dinh dưỡng để kiểm tra thiếu vitamin D, có thể gây táo bón. Nếu thiếu, bác sĩ sẽ bổ sung vitamin D. Vận động hàng ngày cũng giúp thúc đẩy nhu động ruột, giảm táo bón.

Cuối cùng, cha mẹ nên tập cho trẻ đi đại tiện đúng giờ hàng ngày để tạo thói quen. Nếu đã thực hiện các phương pháp trên mà táo bón không cải thiện, cần đưa trẻ đi khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa Nhi hoặc Dinh dưỡng để được điều trị kịp thời.